سرگیجه وضعیتی خوش خیم یا BPPV چیست؟

سرگیجه وضعیتی خوش خیم یا BPPV یک اختلال گوش داخلی است که از تحریک غیر طبیعی یکی از مجاری نیم دایره ای(ارگان های تعادل در گوش داخلی)، معمولا مجرای نیم دایره ای خلفی، ایجاد می شود. تحریک غیر طبیعی مجرا، از جدا شدن و شناور شدن ذرات کربنات کلسیمی اتوکنیا در مایع گوش داخلی ناشی می شود. BPPV یک بیماری نیست، بلکه سندرومی است که می تواند پیامد بیماری های گوش داخلی باشد. این بیماری، رایج ترین و معمول ترین نوع سرگیجه است که در کلینیک های گوش و حلق و بینی و مغز و اعصاب مشاهده می شود. معمول ترین نوع BPPV، درگیری مجرای نیم دایره ای خلفی است زیرا ذرات اتوکنیا در این مجرا بیشتر به دام می افتند. به ندرت ممکن است مجاری نیم دایره قدامی یا افقی درگیر باشند.

سرگیجه وضعیتی خوش خیم چه علائمی دارد؟

بیماران معمولا سرگیجه و نیستاگموس گذرا (زمان کوتاه تر از 30 ثانیه) که با حرکت و تغییر وضعیت سر ایجاد می شود را تجربه می کنند. سرگیجه هایی که بیمار هنگام برداشتن چیزی از قفسه بالایی کابینت کمد تجربه می کند، تقریبا همیشه به علت BPPV با درگیری مجرای نیم دایره ای خلفی می باشد. معمول ترین حالت سرگیجه در رختخواب و هنگام چرخش به طرفین ایجاد می شود و به قدری شدید است که فرد را از خواب بیدار می کند. اغلب بیماران گزارش می دهند هنگام صبح، سرگیجه ها بیشتر است. بیشتر بیماران، کم شنوایی حسی عصبی یک طرفه پیدا می کنند. گاهی برخی بیماران، علائمی شبیه به سرماخوردگی طی 2 هفته ای که سرگیجه حاد دارند گزارش می کنند.

علت سرگیجه چیست؟

در نیمی از موارد مبتلا، هیچ علت خاصی یافت نمی شود. معمول ترین علت ایجاد این نوع سرگیجه، ضربه و عفونت می باشد. در واقع غالبا سرگیجه وضعیتی یا پس از ضربه ایجاد می شوند یا پس از عفونت ویروسی لابیرنت. سرگیجه هایی که پس از ضربه ایجاد می شوند، طی 3 روز اول بروز پیدا می کنند. اما سرگیجه ها با علت عفونت ویروسی لابیرنت، شدت کمتر داشته و طی 1 تا 2 هفته بهبود می یابند.

سرگیجه خوش خیم در چه سنی شایع است؟

میانگین سنی شروع این نوع سرگیجه، سن 54 سالگی است. حداکثر شیوع بیماری در سرگیجه های با علل خودبخودی در دهه ششم زندگی است، ولی در سرگیجه های با علل عفونت ویروسی در دهه های چهارم و پنجم زندگی است. شیوع این بیماری در زنان بیشتر از مردان است.

سرگیجه خوش خیم چگونه تشخیص داده می شود؟

جهت حرکت تحریک و بروز حرکات چشمی ایجاد شده (نیستاگموس) مجرای نیم دایره درگیر را مشخص می کند. وقتی فقط یک گوش درگیر شده باشد، معمولا در موقعیت هایی که گوش درگیر در سمت پایین است، نیستاگموس ایجاد می شود.

سرگیجه خوش خیم چگونه درمان می شود؟

BPPV یک اختلال خوش خیم است که با گذشت زمان، بطور خودبخودی تسکین می یابد. بیش از نیمی از مبتلایان به این نوع سرگیجه، بهبود پیدا می کنند. یک توضیح ساده به بیمار می تواند اضطراب فرد را کم کند. به دلیل ماهیت بغرنج و نگران کننده سرگیجه، اغلب بیماران تصور می کنند یک بیماری خطرناک و تهدید کننده زندگی مانند تومور یا سکته اتفاق افتاده است. آگاهی دادن به بیمار در جهت کاهش اضطراب او، بسیار مهم و موثر است. گاهی لازم است برای فرد توانبخشی سرگیجه انجام شود یعنی در مانور های خاصی، حرکاتی به سر و بدن داده می شود تا ذرات کلسیمی شناور در جای اصلی خود قرار بگیرند. برای اثر بخشی مانورهای توانبخشی سرگیجه دو شرط لازم است: 1- ذرات اتوکنیا در مایع گوش شناور باشند. 2- بیمار سرش را در وضعیت بحرانی که دچار سرگیجه می شوند بچرخانند تا ذرات در جایگاه اصلی خود قرار گیرند. داروهای ضد سرگیجه مانند پرومتازین، تأثیر کمی در درمان این بیماری دارند زیرا حملات سرگیجه ای حاد با مصرف این داروها کم نمی شوند. اثربخشی مانورهای توانبخشی سرگیجه بیشتر است.